Sołectwo to jednostka pomocnicza gminy, której siedzibą jest zazwyczaj wieś. Jednak duże wsie mogą składać się nawet z kilku sołectw. W gminach miejskich odpowiednikiem sołectwa jest osiedle (ewentualnie dzielnica). Obszar, zakres działania sołectwa i jego organów określa rada gminy w statucie. Organem stanowiącym i kontrolnym jest zebranie wiejskie (mieszkańców), wykonawczym sołtys (przewodniczący zarządu dzielnicy), organem doradczym rada sołecka.
Statut Gminy Żegocina z 30. grudnia 2002 roku stanowi, że:
§ 55.1. Jednostkami pomocniczymi Gminy są sołectwa, tworzone przez Radę w drodze uchwały po przeprowadzeniu konsultacji z mieszkańcami lub z ich inicjatywy. 2. Granice sołectw nanosi się na mapę stanowiącą załącznik nr 1 do niniejszego Statutu. 3. Sołectwa określone są w załączniku nr 9 do Statutu.
§ 56.Szczegółową organizację i zakres działania sołectw określają Statuty poszczególnych sołectw uchwalone przez Radę odrębną uchwałą.
§ 57.1. Uchwały Rady w sprawach tworzenia, łączenia, podziału i znoszenia sołectw podejmowane są po przeprowadzeniu konsultacji z mieszkańcami zainteresowanych sołectw którzy wyrażają swoją opinię w drodze uchwał zebrań wiejskich zwoływanych w trybie określonym w Statucie sołectwa. 2. Jeżeli inicjatywa w sprawach określonych w ust. 1 wychodzi od sołectwa, również wymagana jest uchwała zebrania wiejskiego określająca zakres proponowanych zmian. 3. Uchwały zebrania wiejskiego w sprawach określonych w ust. 1 i 2 nie mają dla Rady charakteru wiążącego. 4. Ponadto konsultację przeprowadza się poprzez umożliwienie mieszkańcom projektowanych sołectw wglądu do projektu uchwały w sprawach określonych w ust. 1, który podlega wyłożeniu na okres 14 dni w siedzibie urzędu , o czym powiadamia się w sposób zwyczajowo przyjęty.
§ 58 .Sołectwa nie posiadają własnych budżetów i nie prowadzą samodzielnej gospodarki; ich ustrój, zakres działania, sposób korzystania z mienia gminnego określają odrębne statuty uchwalone przez Radę Gminy.
§ 59.1. Sołtys może uczestniczyć w pracach Rady, bez prawa udziału w głosowaniu. 2. Sołtys może: 1) brać udział w sesjach Rady , zgłaszając swoje uwagi, wnioski i zapytania, 2) występować do Komisji Rady o podjęcie określonej inicjatywy uchwałodawczej, 3) brać udział w dyskusjach na Sesji Rady i posiedzeniach komisji.
Bełdno - to niewielka, ale atrakcyjnie położona miejscowość należąca do Gminy Żegocina. O przeszłości Bełdna (zwanego dawniej Bedlne lub Belne) niewiele wiadomo. Skąd taka właśnie nazwa wsi? Niektórzy mieszkańcy wsi twierdzą, że od włoskiego "bella" - piękna.
Położenie wsi w urozmaiconym krajobrazie jest faktycznie urokliwe. Wieś została lokowana w roku 1398 na prawie niemieckim i na początku stanowiła własność mającego swoją siedzibę w Libichowej (dziś przysiółek Trzciany) klasztoru Kanoników Regularnych św. Marka. Później należała do dóbr szlacheckich.
Na początku XX wieku wybudowano we wsi murowany budynek szkolny.
Bytomsko to jedna z mniejszych wiosek Gminy Żegocina. Położone jest w obniżeniu terenu pomiędzy górami Łopusze Zachodnie (661 m) i Łopusze Wschodnie (611 m) należącymi do Beskidu Wyspowego, a wzniesieniami Żarnówka (457 m) i południowy koniec grzbietu Paprotnej (441 m) , należącymi do Pogórza Wiśnickiego. Przez wieś przebiega droga lokalna łącząca Rajbrot z Żegociną. Wieś położona jest na stosunkowo równym terenie, jedynie jej obszary leżące na północnych stokach Łopusza są strome i zalesione.
Średnia wysokość położenia 381 m n.p.m.
Powierzchnia 538 ha, w tym 310 to użytki rolne.
Łąkta Górna - druga pod względem liczby ludności wieś w Gminie Żegocina. Graniczy z Łąktą Dolną, Muchówką, Żegociną, Bełdnem i Bytomskiem. Na terenie wsi są dwa większe cieki wodne - potoki Sanka oraz Podkosówka. We wsi są dwa większe zakłady pracy: Spółdzielnia Ogrodnicza "Zamvinex" produkująca mrożonki oraz "Appol", wytwarzający koncentraty owocowe. Na terenie wsi znajduje się zbudowana w latach 70-tych i służąca całej gminie oczyszczalnia ścieków.
W 2000 roku została oddana do użytku nowa sala gimnastyczna ze sceną teatralną oraz blokiem żywieniowym. W późniejszych latach zbudowano sieć wodociągową.
Od 2006 roku we wsi działa Zespół Pieśni i Tańca "Łąkta".
W roku 2010 miejscowa jednostka OSP została włączona do Krajowego Systemu Ratowniczo - Gaśniczego i zyskała nowe boksy garażowe.
Rozdziele - wieś położona w Gminie Żegocina, w południowo-zachodniej części województwa tarnowskiego. Leży na pograniczu Pogórza Karpackiego i Beskidu Wyspowego, zajmując stoki Łopusza (661 m n.p.m.) i Kamionnej (801 m n.p.m.). Nazwa wsi pochodzi od działu wód, który właśnie tutaj dzieli zlewnię Raby i Dunajca.
Rozdziele znane jest już w Polsce i nawet za granicą z ładnego schroniska (PTSM), kilku gospodarstw agroturystycznych, pracowitości i gościnności mieszkańców, dla których już nie tylko rolnictwo, ale także turystyka, są źródłem dochodów.
Piękne krajobrazy, czyste środowisko naturalne, wytyczone szlaki turystyczne i ścieżki rowerowe, zaś zimą wyciąg narciarski na stoku Kamionnej, ściągają tu coraz więcej turystów
Największa wieś w Gminie Żegocina, siedziba władz Gminy.
Znajduje się przy drodze nr 965 z Bochni do Limanowej, w odległości ok. 20 km od Bochni i 14 km od Limanowej. Położona jest na styku dwóch jednostek geograficznych: Beskidu Wyspowego i Pogórza Wiśnickiego, w dolinie Potoku Saneckiego oraz na stromych zboczach najdalej na północ wysuniętych (w części zachodniej) wzniesień Beskidu Wyspowego: Łopusza Zachodniego (661 m n.p.m.) i góry Kamionna (801 m n.p.m.) Z przeciwnej strony ograniczona jest stromym i zalesionym wzniesieniem Żarnówki (449 m n.p.m.), należącej już do Pogórza Wiśnickiego.
Główne atrakcje turystyczne wioski to źródełko wody mineralnej typu zuber, park geologiczny kamieni grodziskich, cmentarze wojenne nr 301 i 302, kościół z końca XIX wieku pod wezwaniem Św. Mikołaja oraz prowadzone przez Stowarzyszenie Przyjaciół Ziemi Żegocińskiej: Galeria Wiejska oraz Izba Regionalna.